GSYİH ve GSMH Nedir?
Ekonomide sıkça rastladığımız iki kavram olan GSYİH ve GSMH çoğu zaman karıştırılmakta olan kavramlardır GSYİH nedir? GSMH nedir? Bu iki kavramın arasındaki fark nedir? Gelin hep birlikte inceleyelim.
GSYİH, açılımına bakacak olursak; gayri safi yurt içi hasıla kelimelerinin kısaltılmış halidir. Gayri safi, eskimeyi dikkate almamayı; yurt içi ise ülke sınırlarımızı vurgulamaktadır. Geriye kalan hasıla kelimesi ise sonuç anlamına gelmektedir.Toparladığımızda ortaya şöyle bir anlam çıkmaktadır: Ülke sınırları içinde belli bir dönem içerisinde ister o ülkenin ekonomik birimi ister yabancı ekonomik biriminde üretimi tamamlanmamış olan tüm mal ve hizmetlerin parasal karşılığıdır.
Gayri safi yurt içi hasıla şu formülle hesaplanmaktadır:
GSYİH = tüketim + yatırım + devlet harcamaları + (ihracat – ithalat).
Gayri Safi Yurt İçi Hasıla hesabına her şey dahil midir? Gayri Safi Yurt İçi Hasıla hesabında hesaba neler dahil edilmez?
Gayri safi yurt içi hasıla hesaplamasına her şey dahil edilmez.Örneğin;
- Ev üretimi,
- Kayıt dışı ekonomi,
- Negatif dışsallıklar,
- Boş zaman faaliyetleri gibi unsurlar gayri safi yurt içi hasıla hesabı ile ölçülmemektedir.
İnsanların büyük bir kısmı boş zaman faaliyetlerinin insan refahına katkısı olduğunu düşünse de bu durum gayri safi yurt içi hasıla için hassas bir konudur. Bu nedenle gayri safi yurt içi hasıla hesabına doğrudan katılmazlar.
Boş zaman faaliyetlerinin göz ardı edilmesine rağmen , gayri safi yurt içi hasıla çoğunlukla bir toplumun refah düzeyinin ölçümü olarak kullanılmaktadır. Ancak gayri safi yurt içi hasılanın kabaca çizilmiş olan bir gösterge olduğu göz ardı edilmemelidir. Çünkü bahsettiğimiz gibi bazı unsurlar (ev üretimi,kayıt dışı ekonomi,negatif dışsallıklar,boş zaman faaliyetleri) hesaba doğrudan katılmaz.
Gayri safi yurt içi hasıla özellikle tüm ekonominin nasıl büyüdüğüne karar vermek için kullanılır. Ekonominin nasıl büyüdüğüne karar vermek için de ortaya başka kavramlar çıkar. Ancak gayri safi yurt içi hasıla ile gayri safi milli hasıla kavramlarının ne olduğunu bilmek ya da bu iki kavramı karşılaştırmak için gayri safi yurt içi hasıla hakkında bu bilgiler yeterli olacaktır.
GSMH’ye gelecek olursak; gayri safi milli hasıla kelimelerinin kısaltılmış halidir. Gayri safi eskime ,milli yani vatandaşlık , hasıla da sonuç olarak vurgulanmaktadır.Toparladığımız zaman:Bir ülkede belli bir dönemde -bu dönem genelde bir yıldır- o ülkenin vatandaşlarıtarafından üretilen mal ve hizmetlerin toplamının parasal değeri olarak ifade edilmektedir.
Gayri Safi Milli Hasıla’nın Formülü:
GSMH = GSYİH + Yurt dışında bulunan vatandaşların gelirleri – Yurt içindeki yabancıların gelirleri şeklindedir.
Gayri safi milli hasıla hesaplarında esas alınan unsurlar nelerdir ?
Gayri safi milli hasıla hesaplanmasında üretim ve hizmet alanları esas alınır.Ön plana çıkan üretim ve hizmet kalemleri şunlardır:
- Tarım
- Sanayi
- İnşaat
- Ticaret
- Ulaştırma
- Haberleşme
- Mali Kuruluşlar
- Konutlar
- Hizmetlerin Toplamı (Kamu ve Özel sektörü dahil olacak şekilde)
- İthalat Vergisi
Gayri safi yurt içi hasıla ile gayri safi milli hasıla arasındaki fark nedir?
Gayri safi yurt içi hasıla hesaplanırken yabancıların geliri ile mal ve hizmet üretimleri hasılaya dahil edilirken;gayri safi milli hasıla hesabında ise o ülkenin kendi vatandaşlarının üretimi yani o ülkenin milli üretimi dahil edilir.
Burada ön plana çıkan ayırt edici nokta vatandaşlıktır.Gayri safi yurt içi hasıla hesabında vatandaş ayrımı gözetmeksizin hesap yapılır. Ancak gayri safi milli hasılada bir ülkenin kendi vatandaşının yaptığı üretim hesaba katılır. O halde bu iki kavramı karıştırmamak için vatandaşlık konusunda nasıl yaklaşımı olduğuna bakılması yardımcı olacaktır.
GSYH
Dersi
Bir
ülkede belirli bir dönem içinde (3 ay, 1 yıl) üretilen bütün nihai malların
piyasa fiyatları üzerinden toplanmasıyla oluşan toplam değere gayrısafi yurtiçi
hasıla (ya da kısaca GSYH) diyoruz. Bir ülkede bir yıl içinde yalnızca 1000
adet ekmek, 25 kg beyaz peynir ve 500 şişe su üretildiğini ve ekmeğin adedinin
1 TL, beyaz peynirin kilosunun 10 TL, suyun da şişesinin 0,50 TL’den
satıldığını varsayarsak GSYH’yı şöyle hesaplayabiliriz:
GSYH
= (1000 x 1) + (25 x 10) + (500 x 0,50) = 1.500 TL
Buna
göre bu ülkede o yıl için piyasa fiyatları cinsinden hesaplanan GSYH 1.500
TL’dir.
Bu
basitleştirilmiş hesaplamada dikkat edilmesi gereken şey sadece nihai malların
piyasa satış fiyatlarının dikkate alındığıdır. Yani ekmekteki buğdayın, un
haline getirilirken eklenen işçilik değerinin veya suyun şişesinin, kapağının
ya da beyaz peynirin ambalajının ayrı ayrı hesaba katılması söz konusu olmuyor.
Üretilen malı tüketiciye nihai satışfiyatları toplanıyor. Aksi takdirde çift
sayım yapmış oluruz ve GSYH olduğundan büyük çıkar.
GSYH
bu şekilde hesaplanan üretim yöntemi yanında harcamalar ve ülkede elde edilen
gelirler üzerinden giderek de hesaplanır. Çünkü bir ülkedeki toplam üretim
değeri, toplam harcamalar ve toplam gelirler bir eşkenar üçgenin üç kenarı gibi
birbirine eşittir.
GSYH,
bir ülkenin bir çeyrek yıl veya bir tam yıl içinde ne kadar üretim yaptığını
bize fiyatlar cinsinden gösterir. Farklı malları toplayabilmek için ortak bir
ölçüye ihtiyacımız vardır: O da fiyattır. Aksi takdirde denklemimiz şöyle olur:
GSYH
= 1000 ekmek + 25 kg beyaz peynir + 500 şişe su
Bu
denklem bize o ekonomide hangi malın ne kadar üretildiğini anlatır ama GSYH’nın
ne kadar olduğunu buradan bulamayız. Aynı malları piyasa fiyatları cinsinden
toplarsak GSYH’yı bulabiliriz.
Türkiye’de
GSYH üçer aylık dönemler itibariyle açıklanır ve sonunda yıllık GSYH ortaya
çıkar.
2010
yılında Türkiye’nin yıllık GSYH’sı 1.105 (1 trilyon 105 milyar) TL olarak
hesaplanmıştır. Bunu nüfusa böldüğümüzde kişi başına düşen yıllık geliri
hesaplayabiliriz. 2010 yılında Türkiye’nin yıl ortası nüfusu 73 milyon olarak
tahmin edilmektedir. Buna göre kişi başına gelir 15.137 TLolarak ortaya
çıkmaktadır.
Uluslararası
karşılaştırmalarda kullanılabilmesi için bu sayılar yıllık ortalama kura
bölünerek dolar cinsinden gösterilmektedir. 2010 yılında yıllık ortalama dolar
kuru 1,50 olduğuna göre GSYH 736 milyar dolar ve kişi başına gelir de 10.080
dolar olarak bulunmaktadır.
GSYH
|
GSYH
|
Büyüme
|
İşsizlik
|
Enflasyon
|
Bütçe Dengesi
|
Cari Denge
|
Dış Borçlar
| |
Yıl
|
Milyar TL
|
Milyar USD
|
(%)
|
%
|
(TÜFE)
|
(%)
|
%
|
%
|
1998
|
72
|
277
|
-
|
5,9
|
69,7
|
-5,6
|
0,7
|
34,9
|
1999
|
107
|
255
|
-3,4
|
7,7
|
68,8
|
-8,4
|
-0,4
|
40,4
|
2000
|
171
|
271
|
6,6
|
6,5
|
39,0
|
-7,6
|
-3,7
|
43,8
|
2001
|
245
|
199
|
-6,0
|
8,4
|
68,5
|
-11,7
|
1,9
|
57,0
|
2002
|
359
|
238
|
6,4
|
10,8
|
29,8
|
-10,9
|
-0,3
|
54,6
|
2003
|
468
|
312
|
5,6
|
11,0
|
18,4
|
-8,5
|
-2,4
|
46,2
|
2004
|
577
|
403
|
9,6
|
10,8
|
9,3
|
-5,2
|
-3,5
|
39,9
|
2005
|
674
|
499
|
9,0
|
9,5
|
7,7
|
-1,5
|
-4,2
|
34,1
|
2006
|
789
|
548
|
7,1
|
9,0
|
9,6
|
-0,5
|
-5,7
|
37,9
|
2007
|
881
|
677
|
5,0
|
9,2
|
8,4
|
-1,6
|
-5,5
|
36,8
|
2008
|
995
|
663
|
0,8
|
10,0
|
10,1
|
-1,7
|
-5,9
|
42,3
|
2009
|
999
|
645
|
-4,7
|
13,1
|
6,8
|
-5,2
|
-1,8
|
41,6
|
2010
|
1.160
|
748
|
8,5
|
11,1
|
6,4
|
-3,4
|
-6,0
|
39,0
|
2011
|
1.395
|
730
|
11,1
|
9,1
|
10,5
|
-1,2
|
-10,2
|
41,6
|
2012
|
1.570
|
877
|
4,8
|
8,4
|
6,2
|
-1,8
|
-5,5
|
38,8
|
2013
|
1.810
|
952
|
8,5
|
9,0
|
7,4
|
-1,0
|
-6,7
|
40,9
|
2014
|
2.045
|
934
|
5,2
|
9,9
|
8,2
|
-1,1
|
-4,7
|
43,1
|
2015
|
2.338
|
861
|
6,1
|
10,3
|
8,8
|
-1,0
|
-3,7
|
46,2
|
2016
|
2.591
|
857
|
2,9
|
10,9
|
8,5
|
-1,1
|
-3,8
|
47,2
|
Hiç yorum yok