Petrol Nedir ?

Petrolün Nedir

Petrol eski  deniz  diplerine  çöken  hayvan  ve  bitkilerin  üzerine  tabii  olaylarla  yer  tabakalarının   yığılması  ve  meydana  gelen  bu  havasız  ortamda  uygun,  ısı, basınç  altında  bakterilerinde  yardımıyla oluşur. Petrol, neft ya da yer yağı, hidrokarbonlar oluşmuş, sudan yoğun kıvamda, koyu renkli, arıtılmamış, kendisine özgü kokusu olan, yeraltından çıkarılmış doğal yanıcı mineral yağı. Latince’de taş anlamına gelen "petra" ile yağ anlamına gelen "oleum" sözcüklerinden oluşmuştur (Petra oleum= Petrol).

Petrol halk arasında, yalnız belirli bir yakıtı (benzin, gazyağı, dizel - motorin, motor yağı, fuel oil) olarak bilinmesine rağmen, aslında petrol kelimesi doğal halde bulunan ve yeraltından çıkarılan işlenmemiş ham petrol anlamına gelmektedir.

Petrolün Faydaları ve Önemi

Benzin ve mazot (yakıt) olarak, ısıtmada, petro kimya sanayinde, tedavide (uyuza ve safra taşına), mum ve kağıt yapımında, yol yapımında, yapay lif, gübre, film, plaka…vb petrolden 80.000 ürün elde edilir.

Petrolün Nasıl Oluşur

Petrolün nasıl oluştuğu tam olarak bilinmemektedir. Ancak milyonlarca yıl önce denizlerle kaplı olan yerküre içerisindeki binlerce bitki ve hayvan artıklarının çürümesiyle yer tabanında birikmesi ve zaman içerisinde deniz sularının çekilmesiyle bu artıkların üzerinin kum ve toprakla kapanmış olabileceği ve daha sonra ise yerin altında oluşan sıcaklık ve basıncın etkisiyle petrolün oluşmuş olabileceği düşünülmektedir. Milyonlarca yıl süren bu oluşum sonucunda yerin altında sıkışan petrol, bazen yerkabuğundaki çatlaklardan dışarı çıkarak havuzları ve katrançukurlarını oluşturmakta bazen de yerin altındaki geçirgen tabakalarda birikerek rezervuar olarak adlandırılan yerlerde birikmektedir.

Pertolün Kullanım Alanları

Ham petrolün kullanım alanı sınırlıdır ancak petrol işlendikten sonra elde edilen ürünlerin değeri ve kullanım alanıda artmaktadır. Petrolün işlendiği yere rafineri denir. Ham petrol işlendikten sonra elde edilen ürünler önem sırasına göre; Benzin, Fuel Oil, Motorin, Lipit Petrol Gazı (LPG), Jet Yakıtı ve Asfalttır.

Günümüzde petrolün işlenmesiyle 80 bin’e yakın ürün elde edilmektedir. Ancak en çok kullanıldığı alanlar ulaşımve enerjidir.

Türkiyede Petrol

Türkiye çevresinde yer alan komşularının zengin petrol yataklarına sahip olmasına karşın bu doğal kaynak bakımından son derece kıt bir rezerve sahiptir. Petrol rezervleri 500 ile bir milyar ton arasında değişen Türkiye'de ilk petrol aramaları 1934 yılında Mardin'in İdil ilçesinde başlamış, ancak buradan olumlu bir sonuç elde edilememiştir. Bunun üzerine 1937'de M.T.A. tarafından Raman dağında petrol aramalarına başlanmış ve 1940 yılında ilk kez Türkiye topraklarında petrol bulunmuştur. Daha sonra 1951 yılında yine aynı bölgede Garzan'da petrol bulunmuş bunu Batman-Beşiri, Siirt-Kurtalan ve Baykan bölgeleri izlemiştir.

Günümüzde petrol başlıca iki çıkarım bölgesinden elde edilir. Bunlardan ilki Güneydoğu Anadolu bölgesinde Batman-Siirt (Raman, Beşiri, Kurtalan, Yanarsu, Baykan, Magrip, Çelikli Germik) Diyarbakır (Kurtkan, Kayaköyü, Sincan) ve Gaziantep (Adıyaman, Bölüklüyayla, Kahta, Piyanko), ikincisi Adana çevresindedir (Bulgur Dağı).  Günümüzde 3.7 milyon ton dolayında üretim yapan ülkemizde çıkartılan veya dışardan satın alınan petrol Mersin-Ataş (petrol işleme kapasitesi 4.4 milyon ton), İzmitİpraş (petrol işleme kapasitesi 13 milyon ton), İzmir-Aliağa (petrol işleme kapasitesi 10 milyon ton), Batman (petrol işleme kapasitesi 1.1 milyon ton) ve Kırıkkale-Hasanlar (petrol işleme kapasitesi 5 milyon ton) rafinerilerinde işlenir.

Türkiye'nin petrol üretimi düşük olmakla birlikte gerek petro-kimya sanayii gerekse petrol taşımacılığı oldukça gelişmiştir. Ülkemizde petrol, rafineri sahalarına boru hatları (pipe-line) ile taşınır. Bu boru hatlarından en uzunu Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattıdır. 981 km. uzunluğunda olan ve 1977 yılında hizmete giren bu hattın 640 km.si ülkemizden geçer. Bu hattın biraz daha güneyinden geçen ikinci Kerkük-Yumurtalık hattı 1987 yılında hizmete girmiştir ve 641 km.si ülkemizden geçer. Bunu Batman-Dörtyol (494 km.), Yumurtalık-Kırıkkale (447 km.), Adıyaman-Sarıl (82 km.), Batman-Şelmo (42 km.), Sarıcak-Pirinçlik (41 km) petrol boru hatları izler.

Ham Petrol Ve Oluşumu Nedir

Medeniyet insanoğlunun ateşi keşfetmesi ve ateşi birçok alanda kullanmaya başlaması ile başlamıştır. İnsanlar ilk yakıt olarak odunu kullanmışlardır. Bugün hala odun enerji ihtiyacını %10'unu karşılamaktadırlar. Enerji ihtiyacımızın %80'ini ise fosil yakıt olarak adlandırdığımız kömür, petrol ve doğal gazdan karşılamaktayız.

Bu yakıtlar yenilenemez enerji kaynakları olarak adlandırılır. Fosil yakıtların oluşumu 200 milyon yıl öncesine dayanmasına rağmen bu yakıtlar yaklaşık 1000 yıldır kullanılmaktadır.

Ham petrolün başındaki “ham” kelimesinden ne anlıyoruz

Ham madde işlenmemiş madde anlamına gelir. Ham petrol bileşenlerine ayrılarak yani damıtılarak günlük hayatta kullanılan çeşitli akaryakıt ürünlerine dönüşür. Ham petrol, çıkarıldığı yere ve derinliğe göre kahve, koyu yeşil ya da siyah renkli bir sıvıdır.

Ham petrol nasıl oluşur ?

Hidrokarbonların ve buna bağlı olarak petrolün yer altında nasıl oluştuğu 20. yüzyılın başından beri süren bilimsel araştırmalarla açıklanmaya çalışılmaktadır. Tüm hidrokarbonlar, milyonlarca yıl öncesinde yaşamını yitirmiş olan bitkisel ve hayvansal canlıların yani ölü organizmaların artıklarının durgun deniz ve göl gibi ortamların tabanında birikmesiyle oluşmuştur. Ölü organizmalar akarsuların bu ortama taşıdığı kum, kil, çakıl, çamur ve mineral taneciklerle birlikte dibe çökerek yığılır. Milyonlarca yıl süren çökelme ve yığılma su diplerinde tabakalar hâlinde gittikçe kalınlaşan çökelleri oluşturur. Zamanla altta kalan tabakaların, üzerine çöken yeni tabakalarla birlikte tabana uyguladığı ağırlık artar. Sürekli artan ağırlık ve basıncın etkisiyle tabakalar sıkışmaya ve birbirlerine tutunmaya başlarlar. Böylece kaya şekline dönüşmüş olurlar. Organik artıklar da oluşan bu kayalardaki gözenekli boşluklarda su ile birlikte sıkışır. Isı, basınç ve bakteri etkisi gibi faktörlerle kimyasal bozunma sonucunda parçalanıp moleküler değişime uğrarlar. Bu bozunma süreci sonucunda organik kökenli katılar, sıvılar ve gazlar oluşur. Bu sıvılar ve gazların bozunma süreci devam ederek fosil yakıt olarak adlandırdığımız ham petrol ve doğal gaz oluşur.

Organik maddece zengin kayaya ana kaya ya da kaynak kaya adı verilir. Kil, kum, organik atık kabukları ve mineraller hem fiziksel hem de kimyasal değişimlerle sıkışarak taşlaşır ve yer altı kayaç katmanlarını oluşturur. Oluşan petrol vedeniz suyu, sıkışan çökeller içerisinden damlacıklar hâlinde sızarak birikebileceği boşluklar arar. Bu boşlukların bulunduğu gözeneklerin içinde petrol ve gaz oluşan kayaçlara hazne kayaç adı verilir.

Petrol, oluşum sürecinde yüksek oranda organik madde içeren ana kaya içinden sıkışarak daha gözenekli kayalara yani hazne kayalara göç eder. Buna birincil göç denir. Bu göç olayı kilometrelerce yatay ve düşey yönde olabilir. Petrol sudan daha düşük yoğunluğa sahip olduğundan göç ettiği bu gözenekli kaya içerisinde su ile düşey olarak yer değiştirmeye başlar. Bu olaya petrolün ikincil göçü denir. Bu göçlerle birlikte petrolün bir kısmı, yol bulup yeryüzüne ve deniz diplerine sızarken bir kısmı da kayaç gözenekleri içinde sıkışır ve başka kayaca göç edemez. Petrol kapanı olarak adlandırılan bazı yer altı yapılarında birikir. Petrolün bu durumu çay bardağındaki çaya bandırılmış bir kesme şekerin gözeneklerine dolmuş hâlde bulunan çaya benzemektedir. Bu şekilde bulunan petrol, hazne kayanın çatlak, yarık ve gözenekleri içinde milyonlarca yıl saklı kalmayı başarır.

Petrolün hazne kaya içerisinde kapanlanabilmesi için geçirimsiz bir tabakaya ihtiyacı vardır. Bu tabakaya örtü kaya adıverilir.

Petrolün içinde toplanabildiği kapanlar iki yoldan meydana gelebilir. Petrol kapanları, oluşumlarına yol açan olaylara göre isimlendirilir. Bunlar; yer kabuğu hareketleri sonucunda oluşan tektonik olaylar ve tabakalaşma anlamına gelen stratigrafik olaylardır. Tektonik olaylar, yer kabuğu hareketleri sonucunda oluşur. Stratigrafik olaylar ise tabakalaşma sonucu oluşur. Her iki olayın da oluşumunda etkili olduğu petrol kapanları bulunmaktadır.

Petrol Hakkında Herşey Nedir ?

Petrol ürünlerinin hemen hemen hepsi petrol rafinerilerinde damıtılmış petrolden oluşmaktadır. Rafineriler ham petrolün kalitesine ve ihtiyaca göre petrol ürünleri üretirler.Petrol genellikle enerji olarak tercih edilir :çeşitli derecelerde fuel oil ve benzin olarak. Rafineriler diğer kimyasal maddeleri de üretebilir, bunlardan bazıları plastik veya diğer ürünleri elde etmek için kullanılır. Petrol sülfür içerdiği için, bu sülfürün büyük bir kısmı da yine petrol ürünü olarak ayrıştırılır. Hidrojen ve karbon da, petrol kolası formunda ürün olarak kullanılabilir. Hidrojen genellikle rafinerideki diğer işlemlerde katalizör olarak veya hidrodesülfürizasyonda kullanılır.

Petrol rafinerilerinin ana ürünleri

• Petrokimyasal ürünler (Plastik)
• Asfalt
• Mazot
• Fuel oil
• Benzin
• Gaz yağı
• Sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG)
• Kayganlaştırcı maddeler
• Parafin
• Katran

Asfalt

Durağan, dayanımlı akmaz halden katı hale kadar değişkenlik gösteren siyah ve kahverengi organik bir maddedir.

Özellikleri

Ana olarak bir hidrokarbon olan asfaltın, kimyasal bileşimi oldukça karışık ve değişken olup, petrolün destilasyonundan veya doğal yataklardan elde edilir. Bugün yaygın olarak kullanılan asfalt, petrolün rafinasyonundan elde edilen yan üründür. Maden kömürünün damıtılması aşamasında elde edilen siyah madde zifttir. Buna toprak ve/veya taş eklenir.

Asfalt; yolların, hava alanlarının kaplanmasında, çatı izolasyonunda, su ile ilgili olan yapılarda su geçirmezlik sağlamada kullanılır. Yapışkan özelliği vardır. Boya sanayinde, akü üretiminde, su kanallarını kaplamada ve kil tuğlalarını yapıştırmada kullanılır. Asfalt genellikle petrolün oksidasyonu sonucunda ortaya çıkmıştır. Yani petrol kökenlidir. Çamur ve göl halinde (Bermudez kara gölünde ve Trinidad'daki kara gölde ) bulunduğu gibi, yer altında kaya aralarında sert halde de bulunur. Sert haldekiler yer altından maden çıkarılır gibi çıkarılır. Ayrıca kum taşlarında ve killer arasında da bulunur. 

Mazot

Mazot veya motorin dizel motorlarda kullanılan, ham petrolün damıtma ürünlerinden biridir.

Ham petrolün damıtılması sırasında 200-300°C kaynama aralığında alınan üçüncü ana ürün motorindir. Motorin dizel motoru yakıtıdır.

Yanma ısısını mekanik güce çevirmek için en yeterli mekanizma olan dizel makinesi, benzin ve gaz makinelerinden takriben 30 yıl kadar sonra 1892 de Dizel tarafından keşfedildi. Yüksek kompresyonlu bir makinenin geliştirilmesinin sebeplerinden biri, daha ucuz yakıtların kullanı-labilme arzusundan dolayı idi. Termik verim bakımından dizel makinesi gaz ve benzin makinelerinden daha verimlidir. Çünkü daha yüksek bir sıkıştırma oranı ile çalışır, İlk İmâl edilen dizeller ağır devirli ve büyük silindirli olduklarından piyasaya arz edilen fueloil'lerin silindire püskür¬tülerek yanma suretiyle kullanılmaları mümkün oluyordu. Fakat zamanla dizel imalâtçıları makine ebatlarını küçültüp devir adedini artırarak daha fazla güç üretimi yoluna gidince bu ihtiyaca cevap verecek yakıtların yapılması zaruret haline geldi. Çeşitli makine imalâtçıları değişik tip motorlar imâl ettiklerinden bunların herbiri için ayrı bir dizel yakıtı imâlinin imkânsızlığı karşısında ASTM de bunları bir sınıflandırmaya tâbi tutmak mecburiyetinde kaldı.

Fuel oil

Fuel oil (ya da Yakıt yağ), koyu renkte, az akışkan bir petrol ürünüdür. Elektrik, ısı ya da buhar sistemlerinde kullanılabilen Fuel Oil, her türlü endüstriyel fabrika, tesis ve binalarda tercih edilmektedir. Kolay pompalanır, yanar ve tasarruf sağlar.

Benzin

benzin, petrolden imal edilen bir tür yakıt.

Benzin pompaları

•    150 °C’a kadar ham benzin,

•    150-250 °C’a kadar gaz yağı, kerosen, jet yakıtı,

•    250-350 °C’a kadar dizel yakıtı,

•    350 °C’dan sonra da ağır yağlar elde edilir.

Kimyasal olarak benzin ham petrolün özelliğine bağlı olarak 120’den fazla hidrokarbon ihtiva eder. Bunların çoğu doymuş hidrokarbon yapısında olup, 4’den 12’ye kadar karbon ihtiva ederler.

Sentetik olarak benzini Alman kimyager Bergius’un metodu ile kömürden elde etmek mümkündür. Bu metoda göre kömür yüksek basınç altında katalitik hidrojenasyon ile sıvı hidrokarbonlara dönüştürülür.

Fischer-Tropsch ise karbonmonoksit ile hidrojeni katalitik olarak birleştirerek sıvı hidrokarbon elde etmiştir. Her iki metod ile hem daha pahalı hem de daha kalitesiz benzin elde edilmektedir. Ancak yakın bir gelecekte bu proseslerin ticari önemi olma ihtimali vardır.

Organik bileşenlerin parçalanması, katalitik veya ısı ile bozunmasıyla elde edilen benzin, bugünün motorlarının çoğu için gerekli olan yüksek performansı sağlar. Benzin en fazla içten yanmalı motorlarda ve bir dereceye kadar da özel sobalarda yakıt olarak, organik kimyada ise çözücü olarak kullanılır. Yağ endüstrisinin ilk zamanlarında büyük ölçüde atılan benzin, otomobil sanayiinin gelişmesiyle büyük önem kazanmıştır. Motor benzininin kaynama noktası 32,2 °C ile 210 °C arasındadır. Motor yakıtı olarak fonksiyonlarını tam yapabilmesi için, ticari benzin, şu özelliklere sahip olarak üretilmelidir:

1.    Değişik yük altında ve hızda durmadan yanabilmeli;

2.    Motorun kolay çalışması için soğuk havalarda yeterli olarak buharlaşmalı;

3.    Sıcak havalarda aşırı derecede buharlaşarak tıkanmalara sebep olmamalı;

4.    Motorda kurum teşkiline yol açan kaynama noktası yüksek olan bileşikleri bertaraf etmeli;

5.    Depo içinde oksitlenmeye yol açmamalı;

6.    Buji tıkanmasını ve karbüratör buzlanmasını minimuma indirmelidir.

Benzinin motorlarda hava ile olan hassas karışımı, iklim ve mevsime göre düzenlenir. Benzinin kalitesini belirten en önemli faktör, oktan sayısıdır. Oktan sayısı benzinin yanma esnasında vurmaya karşı direnç kabiliyetinin bir ölçüsüdür. Şayet oktan sayısı çok küçük ise motor vurur ve zarara uğrar. Oktan sayısı çok yüksek ise fazla kaliteli olması istenmediğinden gereksiz yere para ödenmiş olur. Otomobil motorları çeşitli oktanlara ihtiyaç gösterdiğinden piyasaya çok sayıda oktan sayıları farklı olan benzin sürülmektedir. Çeşitli türlerdeki benzinlerin verdikleri enerjiler arasında küçük farklar vardır. Şayet otomobil süpap vurmadan çalışıyorsa, farklı benzinlerle aldığı mesafeler aynıdır.

Gaz yağı

Gaz yağı ya da taş yağı, rafinerilerde benzinden sonra alınan bir üründür. Önceleri sadece aydınlatma amacıyla kullanılırken sonradan ısıtma, soğutma, traktör yakıtı ve jet yakıtı olarak kullanılmaya da başlanmıştır.

Kerosen adıyla Jet yakıtı olarak kullanılır. Gazyağı zift lekelerini çözer. Gaz yağı bir sıvı yakıttır asla gaz yakıt olarak düşünmeyiniz. Gaz yağı direk yanamaz. Onu kumaşa (bez, çaput vb. ne varsa) döküp öyle yakabiliriz.

Sıvılaştırılmış petrol gazı

LPG Nedir? 

LPG, yani Sıvılaştırılmış Petrol Gazı, ham petrolün rafinerilerde damıtılması esnasında veya petrol yataklarının üzerinde bulunan doğal gazın ayrıştırılması ile elde edilen ve basınç altında sıvılaştırılan, renksiz, kokusuz, havadan ağır ve yanıcı bir gazdır. Bir sızıntı durumunda, gaz kaçağının hemen anlaşılması amacıyla rafineriler tarafından özellikle kokulandırılmıştır. Ülkemizde kullanılan mix LPG'nin bileşimi genelde %70 bütan, %30 propan'dır. Bir litre LPG gazlaştığında, normal şartlarda yaklaşık 250 litre gaz hacmine ulaşır. LPG doğal gaz gibi uçucu olmayıp, dibe çöker.

LPG'nin Avantajları 

LPG, kullanım şartlarına uyulduğunda, tüketicilerin güvenle kullanabileceği bir yakıttır. LPG, doğalgazın sağladığı bütün faydaları sağlayan ve herhangi bir merkezi altyapı gerektirmeyen bir enerji türüdür. LPG, basit kimyasal yapısından dolayı diğer enerji kaynaklarına göre çevreci bir yakıttır. LPG, ambalajanabilen ve taşınabilir bir enerji türüdür. LPG ayrıca, diğer yakıt türlerine göre ısı değeri yüksek ve verimli bir yakıttır. LPG herhangibir yaşam biriminin yaklaşık tüm enerji ihtiyacını kaşılayabilmektedir.

 LPG'nin Kullanım Alanları 

Isınma, Mutfakta yemek pişirme ve araçlarda yakıt olarak. Ülkemizde doğalgazın yaygınlaşması ile ısınma ve mutfaktaki tüketim düşerken araçlarda kullanımı giderek yaygınlaşmıştır. Araçlarda kullanılan ve otogaz olarak da adlandırılan lpg mutfakta kullanılan tüpgaza göre bir miktar farklıdır.

Parafin

Parafin mumu (Latince parum affinis), petrolden elde edilen renksiz, kokusuz bir mum çeşidi. Parafin mumu ilk defa 1829 yılında Carl Reichenbach tarafından odun katranından; daha sonra bütümlü tabakalardan; 1867'den sonra da petrolden elde edildi. 1947'de de sentetik parafin mumu yapıldı.

Petrolün bir yan ürünüdür. Ayrıca ham petrolün, parafininin giderilmesi gerekir. Ham petrolün rafinasyonunda yan ürün olarak elde edilen yağlı parafin önce sıcakta eritilir, sonra da soğutularak yalnız parafinin donması sağlanır ve donan posa şeklindeki parafin yağlı kısımlarından süzülerek ayrılır. Bugün modern olarak çalışan parafin imalathaneleri de, yukardaki esasa dayanarak parafin mumunu üretir. Yeni metodlara göre yapılan parafin mumları % 20 kadar yağ ihtiva eder. Bazı durumlarda yağ miktarı % 3'e kadar düşürülür. Daha ileri saflaştırma ile renk, koku ve tadı daha iyileştirilir. Saflaştırma işleminde sülfat asidi ve kil kullanılır. Parafin mumları, Poennsylvania ham petrolü gibi parafin esaslı petrol türlerinden elde edilir. Ham parafin mumunun erime noktası 37 ile 48 °C tam rafine edilmiş parafin mumunun ergime noktası ise, 48 ile 66 °C arasında değişir. Erime noktası yüksek olan parafin mumu çoğunlukla 26-30 karbonlu alkanlardır.

Sentetik parafin mumu, İkinci Dünya Savaşından sonra Fischer-Tropsch tekniğiyle elde edildi. Bu metodda ham madde kömürdür. Kömürden elde edilen karbon monoksit ve H2 karışımından manyetik demirin katalitik etkisiyle hidrokarbonlara dönüşür. Elde edilen ürünlerden bir kısmı parafin mumudur. Bunlar çok beyaz olup, petrolden yapılan parafin mumlarından daha serttir. 50-55 karbon bulunduran sentetik parafinlerin molekül ağırlığı ortalama 750 civarındadır. Bazı özelliklerden dolayı petrolden yapılan mumların yerine kullanılır.

Parafine batırılmış veya parafinle kaplanmış kâğıt ve karton, sıvı ve katı yiyeceklerin saklanmasında kullanılır. Çünkü parafin mumları reaksiyona girmez.

Çeşitli sanayi dallarında kimyevi ve elektriki yalıtma maddesi olarak kullanılır. Tekstilde, eczacılıkta, kozmetik sanayiinde plastik, patlayıcı madde ve elektrik malzemelerinin imalinde, bağcılıkta aşı yerlerinin izolasyonunda kullanılır. Mum imalatında balmumunun yerini almıştır.

Katran

Katran, organik maddenin yıkıcı damıtımından elde edilen akışmaz siyah bir sıvıdır. Katranın çoğu kok üretiminin bir yan ürünü olarak kömürden elde edilir, ancak aynı zamanda petrolden,turba veya servi, ardıç gibi bazı ağaçların gövdelerinde özsulardan da elde edilmektedir.

Katran Tipleri 

"Katran" kelimesi bir çok farklı maddeyi tanımlamak için kullanılmaktadır. Doğada bulunan "katran ocakları" (örnek Los Angeles'de La Brea Katran Ocakları) gerçekte katran değil, asfalt içermektedir ve aslında asfalt ocakları olarak bilinmektedir. Katran kumuçökeltileri katrandan ziyade aynen Shropshire'deki Katran Tünelinde olduğu gibi farklı oranlarda yer sakızı ve yoğun ham petrol ile kum (veya taş)içermektedir. Aynı zamanda "Burma Yağı" veya "Burma Nefti" diye de bilinen "Rangoon katran"ı gerçekte petroldür."Katran" ve zift bazen birbirinin yerine kullanılabilmektedir; ancak zift, katran daha akıcı iken daha katıdır.Sigara yapımındada katran kullanılır.Sağdaki resimde görüldüğü üzere sigarada kullanılan katranın sıvı halidir.

Karışık Ham Petroller Nedir ?

Hem asfalt bazlı hem de parafin bazlı hidrokarbonlar ile bir miktar aromatik hidrokarbonlardan oluşur. Mum ve asfaltik maddeler içerir.

Benzinin ham maddesi nafta,ham petrolün 30 derece ile 170 derece sıcaklık aralığında damıltılması ile elde edilen renksiz,uçucu ve yanıcı sıvı hidrokarbon karışımıdır. Nafta kimyasal olarak parafanik,naftenik ve aromatik hidrokarbonlardan oluşur.

Nafta yaygın olarak solvent yani çözücülerin üretildiği bir ara ürün olarak kullanılır. Teknik Açıdan arabalarda kullanılan benzin ve kerosen nafta grubu karışımlardır.

Hafif Benzinle Gaz Yağı Arasında Kalan Bir Ağır Nafta Olan Solvent,boya sanayisinde,kuru temizlemede,ormancılıkta ve haşaratla mücadele eritici ve çözücü madde olarak kullanılmaktadır.

Petrolün içeriğindeki inorganik-hidrokarbon bileşenler ; kükürtlü (S) ve azotlu (N) bileşenlerdir.

Başlıca Petrol Bileşenleri Nedir ?

Ham petrolün metan, etan, propan, bütan gibi bazı hidrokarbonları farklı oranlarda içeren bir karışım olduğunu belirtmiştik. Ham petrolün belirli bir bileşeni olmamakla birlikte petrol bir hidrokarbon karışımı olduğundan bileşenlerinde en büyük oranı karbon ve hidrojen elementleri oluşturur.

Ham petrol, ortalama %85 oranında karbon, %13 oranında hidrojen içerir. Ham petrolün ana bileşeni karbon ve hidrojenin yanında organik kısım-da azotlu ve kükürtlü bileşenleri de vardır. %0,1-5,5 oranında kükürt, % 0,1-1,5 oranında azot ve %0,1- 4,5 oranında oksijen içerir. Bu oranlar petrolün çıkarıldığı bölgenin jeolojik yapısıyla ilişkilidir.

Ham petrolün ana bileşeni olan karbonun %82’si kayaçlar içerisinde, %18 ise organik karbon olarak kömür, petrol ve doğal gaz içerisinde yer alır.Farklı uzunluktaki hidrokarbon zincirlerinden oluşan ham petrol, arıtılması sırasında önceki bölümlerde öğrendiğimiz gibi benzin, fuel-oil, jet yakıtı, asfalt gibi ürünlere ayrılır.

Ham petrol, yer altındaki kayaçların mikroskobik gözeneklerinin ve çatlaklarının içerisinde bir gaz tabakası ile birlikte bulunur. Doğal gaz adı verilen bu gaz tabakası, metan (CH,), etan (C2H6), propan(C3H8) gibi hidrokarbonlardan oluşan bir karışımdır. Doğal gaz da petrol gibi kayaçların gözeneklerinde bulunur ve kayaç içerisinde akarak üretim kuyularına ulaşır.

Doğal gaz, evlerimizde kullandığımız en temiz fosil yakıttır. Doğal gazın yanması ile karbondioksit, su buharı ve azot oksitler oluşur. Bu durum doğal gazın yapısında azot ve oksijen bulunduğunu gösterir. Ayrıca doğal gazda hidrojen sülfür ve az miktarda helyum gazlarına da rastlanır.

Ham petrol, karmaşık bir kimyasal bileşime sahiptir. Ham petrol 18 farklı hidrokarbon sınıfına ait binlerce kimyasal içermektedir. Petrolün içerdiği bileşenlerin analizi zor olduğundan petrolün yapısını açıklayabilecek basit bir sınıflama tekniği oluşturulmuştur.

Bu sınıflama yöntemine göre petrol; parafin bazlı, asfalt bazlı ve karışık olarak üçe ayrılmaktadır.

Asfalt Bazlı Petroller Nedir ?

Halkalı yapıdaki hidrokarbonlardan meydana gelir. Asfalt bazlı petroller,damıtma sonucunda artık olarak koyu renkli (siyah) bir katı faz oluşturur.